Fréttir vikunnar

Það hringdi í mig blaðamaður frá DV í gær og bað mig um að segja mitt álit á fréttum vikunnar. Ég byrjaði á að tiltaka hversu ánægjulegt mér þótti að sjá laun starfsfólks á leikskóla hækka um 10%. Eins stóð upp úr hversu margir atburðir tengdir jafnrétti voru á dagskrá þessa vikuna og síðan þjóðkirkjan og hjónabandið. Þó ég geri mér grein fyrir að þjóðkirkjan er að ganga lengra en margar aðrar kirkjur þá er þetta engan veginn ásættanlegt. Misrétti er misrétti, þó í mismunandi miklu mæli sé. Ég er reyndar á því að það sé ekki nóg að leyfa samkynhneigðum að ganga í hjónaband. Ég vil líka að gagnkynhneigðum sé leyft að ganga í staðfesta samvist, enda finnst mér staðfest samvist fallegri en hjónaband. Ástæðan er sú að það er nýtt form sem byggir ekki á kúgun frá fornu fari heldur er frá upphafi byggt á jafnræði og jafnrétti á milli þeirra sem kjósa að staðfesta samvist sína. Sama hversu mikið hugmyndir á bakvið hjónabandið breytast þá er aldrei hægt að taka tilbaka að uppruni þess byggir á eignarétti karla yfir konum og hjónabandið yfirfærlsa á eign dóttur frá föður yfir til eiginmanns. Þess vegna giftast konur en karlar kvænast - þær gefast, þeir eignast konu. 

**

En það er heilmikið annað í fréttum sem vert hefði verið að minnast á líka. Ég var t.d. svo ljónheppin að  vera boðuð á fund borgarráðs í gær. Ég fékk sem sagt að vera hluti af 5000. borgarráðsfundi Reykjavíkurborgar og var fundurinn í Höfða af því tillefni. Það var gaman. Sérstaklega þegar ég las í fréttum í gær að hinn sami fundur hefði samþykkt að leggjast gegn nektardansi á þeim stöðum sem alla jafna eru kenndir við súludans en nær væri að kenna við kvenhatur.

Annað mál. Ég á ekki orð út af endurútgáfu bókarinnar 10 litlir negrastrákar. Ég gúddera alveg þau rök að þetta sé hluti af "menningararfi" okkar Íslendinga en það breytir ekki að þetta er hluti af rasískum menningararfi okkar Íslendinga og á að meðhöndla sem slíkt. Síðast var bókin gefin út 1975. Þá var ég 5 ára og ég man vel eftir bókinni og að hafa sungið lagið hástöfum. Verst að ég mundi ekki eftir því þegar ég 15 árum seinna fór til Bandaríkjanna í nám og fyrsta ritgerðarverkefnið mitt var að skrifa um kynþáttafordóma út frá eigin reynslu. Ég fór til kennarans í örvæntingu og útskýrði fyrir honum að þetta væri eitthvað sem ég gæti ómögulega skrifað um - á Íslandi væru hér um bil allir hvítir og ég þekkti engan sem væri af öðrum kynþætti. Hann sagði mér að skrifa ritgerðina engu að síður og eina sem mér datt í hug var að skrifa um hversu fjölbreyttari flóru veitingahúsa við hefðum eftir að hingað kom flóttafólk frá Víetnam. Í dag væri ég mun betur í stakk búin til að skrifa þessa ritgerð - ekki út frá því sem hefur breyst eftir að ég skrifaði ritgerðina heldur vegna þess að nú átta ég mig betur á kynþáttafordómunum sem birtust í íslensku samfélagi fyrir þann tíma. Hér þótti sjálfsagt mál að segja alls kyns brandara um t.d. litlu börnin frá Eþíópíu o.s.frv. Einsleitni samfélagsins gerði það að verkum að hér fengu viðhorfin að grassera í friði og fáir hugsuðu út í hvern væri verið að særa - eða á hvers hlut væri verið að brjóta.

Í dag erum við ekki lengur einsleitt samfélag hvítingja. Við eigum líka að vera upplýstari - svo lengi lærir sem lifir og allt það... Það er óþarfi að brenna eldri útgáfur bókarinnar á brennu. Hins vegar ætti að skoða hana með þeim augum að þarna er birtingarmynd kynþáttafordóma. Ætti að vera bannað að endurútgefa bókina? Kannski ekki. En í minnsta falli ætti að kalla hlutina sínum réttu nöfnum og segja að þarna er hvítt fólk að sýna kynþáttafordóma sína í verki. Það er ekki í lagi.

MK fær jafnréttisviðurkenninguna

Til hamingju MK með jafnréttisviðurkenninguna 2007. Á vef Félagsmálaráðuneytisins má sjá rökstuðning fyrir valinu. Eru t.d. með jafnréttisstefnu, jöfn kynjahlutföll (þó væntanlega ekki á öllum námsbrautum???), hafa haldið jafnréttisviku og tekið þátt í verkefni um að gera nemendur meðvitaða um kyn og kynímyndir. Greinilega eitthvað að gerast í MK og vonandi heldur svo áfram. 

** 

Sjálf tilnefndi ég Stígamót, enda finnst mér tími til kominn að verðlauna fyrir baráttuna gegn kynferðisofbeldi. Kannski næst?

Ertu til í að styrkja KEA um nokkrar krónur?

Ekki verður betur séð af þessari fyrirsögn á RUV að KEA biðli nú til þjóðarinnar að styrkja sig:

KEA aulglýsir eftir styrkjum.

KEA auglýsir eftir styrkumsóknum úr Menningar- og viðurkenningasjóði félagsins. Styrkúthlutun að þessu sinni tekur til tveggja flokka (öll fréttin hér)

Úff - já svo aulgýsa þeir þar að auki...  

Viðbót - nú er búið að laga þetta inn á ruv... Nú auglýsir KEA styrki :) 

** 

Annars bíð ég núna spennt eftir að fá að vita hver hlýtur jafnréttisviðurkenninguna í ár. Afhendingin byrjaði kl. 3 og nú klukkutíma síðar eru fréttir ekki enn komnar á vefinn. Það er slæmt fyrir óþolinmóða...

Gleymdi einu...

Það er við hæfi að hvetja atvinnurekendur til að hækka laun kvenna um ca 15% í dag. Með því móti myndi nást að jafna út launamun fyrir sömu störf - og uppfylla þar með lagaskyldu sem hefur verið við lýði frá 1961 og atvinnurekendur fengu 6 ára aðlögunartíma til að gera bragarbót á. 

Hvet líka konur til að fara fram á launaviðtal í dag og fara fram á kauphækkun. Er reyndar aðeins að velkjast með þessi 15%. Sýnist að útvarpsstjóri hafi gefið það fordæmi að nær lagi sé að biðja um 90% hækkun.

Ef við komum þessu í framkvæmd í dag þá er bara eftir að jafna út laun fyrir sambærileg störf og fyrir aðstöðumun á vinnumarkaði og skipta jafnar á milli kynja launuðum og ólaunum störfum. Þá er þetta komið! Finnst við eigum nú að koma þessu í framkvæmd á innan við 627 árum! 

Til hamingju með daginn!

Full ástæða til að fagna í dag - 24. október. Ekki bara dagurinn sem við minnumst fyrir Kvennafrídagana heldur einnig dagur Sameinuðu þjóðanna - þær eiga afmæli í dag. Birti af því tilefni pistil dagsins sem ég skrifaði fyrir Viðskiptablaðið - og óska Viðskiptablaðinu um leið til hamingju með nýja vefinn! 

**

Til hamingju með afmælið
Sameinuðu þjóðirnar eiga afmæli í dag. Þær voru stofnaðar þann 24. október 1945 og frá árinu 1948 hefur 24. október verið dagur Sameinuðu þjóðanna. Árið 1971 var samþykkt að leggja til að aðildarríki SÞ gerðu daginn að hátíðisdegi.

Þjóðabandalagið
Sameinuðu þjóðirnar eru arftakar Þjóðabandalagsins, en hlutverk þess var að tryggja að stríð brytist aldrei aftur út. Þjóðabandalagið var stofnað 10. janúar 1920 í kjölfar fyrri heimstyrjaldarinnar. Á Wikipediu er því haldið fram að þáverandi utanríkisráðherra Breta, Edward Grey, sé hugmyndasmiður Þjóðabandalagsins. Á öðrum stað er Woodrow Wilson, þáverandi Bandaríkjaforseta eignaður heiðurinn. Frakkinn Léon Victor Auguste Bourgeois er oft nefndur „andlegur faðir“ Þjóðabandalagsins, ásamt því að vera fyrsti forseti þess.

Framlag kvenna
Svo virðist sem hlutur kvenna í þessari sögu sé rýr. Þegar betur er að gáð gegna þær stóru hlutverki. Á þessum tíma var mikil barátta í gangi fyrir kosningarétti. Nátengd þeirri baráttu var friðarbarátta kvenna. Árið 1915 skipulögðu nokkrar konur alþjóðlegan kvennafund í Hollandi og lágu þær undir ámæli um landráð fyrir vikið. Þangað mættu 1200 fulltrúar auk 700 gesta. Markmið fundarins var tvíþætt; berjast fyrir kosningarétti og setja á fót gerðardóm í lausn alþjóðlegra deilna. Á fundinum var samþykkt 18 punkta plagg til að enda fyrri heimstyrjöldina og stuðla að heimsfriði. Þetta plagg fékk Wilson Bandaríkjaforseti afhent ásamt öðrum þjóðarleiðtogum.

Friðarverðlaunahafar Nóbels
Árið 1918 lagði Wilson fram 14 punkta sem tillögu að hvernig ætti að stuðla að heimsfriði. Augljóst er að sumar af tillögum kvennanna frá 1915 hafa ratað inn í tillögur Wilsons. Óneitanlega mætti gera þessum hlut sögunnar hærra undir höfði. Wilson hlaut friðarverðlaun Nóbels árið 1919 og Bourgeois árið 1920. Fyrsta konan sem hlaut friðarverðlaunin var Jane Addams árið 1931. Jane Addams var einn af skipuleggjendum og fundarstýra alþjóðlega kvennafundarins í Hollandi 1915.

Kynbundin mótun
Þjóðabandalagið leið undir lok í apríl 1946, stuttu eftir að SÞ voru stofnaðar. Konur eiga mun stærri þátt í heimsskipan sem byggir á friðsamlegum baráttuaðferðum en þær fá heiður fyrir. Ef hugsað er til hefðbundinna kynhlutverka karla og kvenna er stríð nátengt karlmennskuhugtakinu á meðan sátta- og samningaleiðin er nátengd kvenleikanum. Þrátt fyrir að ég gangi ekki með neinar grillur í kollinum um að konur séu í eðli sínu friðsamlegri en karlar þá er ekki hægt að líta fram hjá þeirri kynbundnu mótun sem byggir á ofbeldisdýrkun tengdri karlmennskunni og þar með talið stríði sem samþykktri aðferð til að leysa deilur. Reynsluheimur kvenna byggir á öðrum væntingum, væntingum um að leysa málin í sátt og samlyndi án ofbeldis.

Völd til kvenna
Samkvæmt SÞ voru 90% fórnarlamba stríðs hermenn og 10% almennir borgarar í upphafi 20. aldarinnar. Nú, 100 árum síðar, hafa hlutföllin snúist við og eru meirihluti fórnarlamba konur og börn. Konur eru samt sem áður enn að mestu fjarverandi þegar kemur að ákvarðanatöku um stríð. Ban Ki-moon, aðalframkvæmdastjóri SÞ, lét nýlega þau orð falla að „Í dag skiljum við, jafnvel betur en stofnendur SÞ, að völd til kvenna er grundvallarskilyrði ef við eigum að ná árangri í átt að þeim markmiðum sem SÞ byggja á“. Er ekki kominn tími til að koma því í framkvæmd?
 

Bleikir dagar framundan

Á morgun er 24. október! Afmælisdagur Sameinuðu þjóðanna og kvennafrídaganna okkar íslensku. Hér er póstur sem ég fékk frá Femínistafélaginu sem tiltekur ýmislegt sem er í gangi af þessu tilefni:

Femínistafélag Íslands vekur athygli á fjölda viðburða í tengslum við femínistavikuna 2007. Tvær ráðstefnur um jafnréttismál verða haldnar á morgun, 24. október. Annars vegar: Erum við hrædd við jafnrétti? sem fer fram í ráðstefnusal Keilis á Keflavíkurflugvelli, og hins vegar: Jafnrétti og skóli, sem jafnréttisnefnd Kennaraháskólans stendur fyrir og fer fram í Skriðu, fyrirlestrasal KHÍ. Um kvöldið verður svo kvennas(t)und í Vesturbæjarlauginni, þar sem ÍTR býður konum ókeypis í sund og sturtusöng milli 19 og 22. Úthlutun úr Jafnréttissjóði og afhending árlegrar viðurkenningar Jafnréttisráðs fara einnig fram 24. október að vanda.

Á fimmtudag, 25. október stendur Rannsóknastofa í kvenna- og kynjafræðum við Háskóla Íslands fyrir hádegisrabbi um Doris Lessing, nýbakaðan nóbelsverðlaunahafa í bókmenntum. Það er Sigfríður Gunnlaugsdóttir, bókmenntafræðingur, sem heldur erindið sem hún kallar “Að hafa töglin og hagldirnar: Doris Lessing og feminisminn”. Erindið verður haldið í fyrirlestrasal Þjóðarbókhlöðunnar kl. 12-13. Síðar sama dag stendur jafnréttisnefnd Kópavogs fyrir málþingi um konur í sveitarstjórnum, í tilefni af því að nú eru 50 ár liðin frá því að fyrsta konan varð sveitarstjóri á Íslandi, en það var Hulda Jakobsdóttir sem var bæjarstjóri í Kópavogi. Málþingið heitir “Ég þori get og vil!” og fer fram á neðri hæð Gerðarsafns í Kópavogi kl. 17-19.

Á föstudagsmorgun stóð til að hafa fund með handhöfum bleiku steinanna, en þeir eru hvatningarverðlaun Femínistafélagsins. Handhafar bleiku steinanna í ár eru þingmenn norðvesturkjördæmis, en þegar verðlaunin voru afhent sat engin kona á þingi fyrir kjördæmið. Vegna kjördæmaviku hjá Alþingi verður að fresta þessum fundi um viku þannig að hann verður haldinn föstudaginn 2. nóvember. Í staðinn hvetur Femínistafélagið femínista um allt land til að láta til sín taka.

Á laugardag, 27. október lýkur Femínistavikunni. Þá stendur Femínistafélagið fyrir ráðstefnunni “Kynlaus og litblind? Samræða um margbreytileika”. Þar kemur saman fólk úr ýmsum áttum, sem á það sameiginlegt að vera virkt í einhvers konar jafnréttisbaráttu, hvort sem er út frá kyni, kynhneigð, uppruna, fötlun, eða öðru. Ráðstefnan er haldin í tilefni af Evrópuári jafnra tækifæra með styrk frá félagsmálaráðuneytinu. Þarna gefst tækifæri til að hitta fólk, sem hefur áhuga á réttlátara samfélagi. Markmiðið er að sýna sig og sjá aðra, mynda tengsl og læra af reynslu annarra, eða í stuttu máli að deila hugmyndum og sýn á samfélagið. Um kvöldið verður svo femínistateiti á efri hæð Café Viktors, þar sem femínistar eru hvattir til að stíga á stokk og láta í sér heyra. Nánari dagskrá er að finna á www.feministinn.is.

En er þetta sama mjólkin?

Af hverju fylgja ekki upplýsingar með svona skýrslum (og fréttum) um muninn á mjólkinni? Mjólk er ekki sama og mjólk... íslenska mjólkin er t.d. margfalt bragðbetri en sú bandaríski (mitt hlutlausa mat! ). Man ekki hvernig sú sænska er en get ekki ímyndað mér að hún sé betri - eða jafngóð. Síðan væri líka ekki vitlaust að skoða næringargildi og ýmislegt annað, t.d. stærð próteina.

Nýtt kúakyn gæti sparað rúman milljarð á ári

Til hvers að fórna meiri hagsmunun fyrir minni?

Ég get ekki betur séð en að sala áfengis í matvöruverslunum þjóni litlum tilgangi öðrum en þeim að auka neyslu almennings og hagnað matvöruverslana. Skil vel að matvöruverslanir vilji fá bita af kökunni... en mér finnst að ekki eigi að taka minni hagsmuni fram yfir þá meiri. ÁTVR hefur staðið sig vel í að bjóða fjölbreytt úrval vína. Eflaust mætti einhverju breyta varðandi hvaða vín komast í sölu og ég sé ekki að það þjóni t.d. hagsmunum heildsala að vín verði seld í matvöruverslunum. Það er að segja, ekki heildarinnar þótt eflaust muni þeir fáu útvöldu maka krókinn feitt. 

Sjálfri finnst mér ekkert mál að gera mér sérferð í ríkið eftir víni og bjór. Þrátt fyrir að mér þætti þægilegt að kippa með mér flösku um leið og ég versla í matinn þá er það algjört aukaatriði miðað við þá hagsmuni sem eru í húfi varðandi áfengisvandann. Þegar ég bjó í Bandaríkjunum fékk ég smjörþefinn af þessu fyrirkomulagi. Minnir að reglurnar hafi verið þannig að matvöruverslanir máttu ekki selja áfengi eftir kl. 9 á kvöldin og ekki á sunnudögum! Skipti tiltölulega litlu máli hvort kona kippti með sér flösku þar eða leitaði uppi áfengisverslun. Hér á landi er ekki óalgengt að 16 ára krakkar vinni á kassa í matvöruverslunum - og allt niður í 14 ára. Hvað á að gera í því ef sala á áfengi verður leyfð? Varla á að leyfa börnum að afgreiða áfengi sem þau ekki mega drekka fyrr en þau verða 20 ára? Ég hugsa að á þessum aldri hefði ég nú verið dugleg að afgreiða bæði sjálfa mig og vinkonurnar um áfengi ef það hefði verið í boði...!

Ég er sem sagt hlynnt því að ÁTVR sjái áfram um einkasölu áfengis og er á því að það auki vöruúrval og aðgengi að öðrum víntegundum heldur en þeim sem seljast mest. Eins þrífst fjölbreyttari flóra heildsala fyrir vikið þar sem matvöruverslanir munu pottþétt ekki selja vín í sama úrvali og ÁTVR. 

Landlæknir: Afnám einkasölu ÁTVR mun auka áfengisneyslu

Sjúkratryggingasjóður atvinnulífsins

Í 24 stundum í dag er umfjöllun um þær hugmyndir að færa almannatryggingakerfið að einhverju leyti yfir í hendur atvinnulífsins. Nánar tiltekið er verið að spá í nýjan sjúkratryggingasjóð. Öryrkjabandalagið mótmælir þessari þróun, enda mun kerfið ekki ná yfir þá sem ekki tilheyra atvinnulífinu. Það er full ástæða til að taka undir mótmæli Öryrkjabandalagsins og eru nokkrar ástæður fyrir því. Velferðarsamfélag sem byggir á því að allir séu jafnir verður að finna aðrir leiðir. Kerfi þar sem sumir eru jafnari en aðrir gengur ekki upp á slíkum stundum. Hætt er við að stéttskipting verði meiri og að félagslega verði erfiðara fyrir suma að vera á bótum en aðra þar sem mismunandi viðhorf mun fylgja, eftir því hvernig bætur um ræðir. 

Það er ekki hægt að segja að t.d. öryrkjar og ellilífeyrisþegar hafi það gott um þessar mundir. Bæturnar eru of lágar, þær eru enn tengdar að einhverju leyti við tekjur maka og meira að segja verða öryrkjar fyrir því að þegar börn þeirra ná 18 ára aldri þá ekki einungis falla bætur niður heldur teljast tekjur "barnsins" þá til tekna heimilisins og við það skerðast tekjurnar. Eins á fólk á hættu að bætur þeirra falli niður þurfi það að vera lengur en 6 mánuði á ári inn á sjúkrastofnun. Þetta er skelfileg staða fyrir suma - sem þurfa að standa skil á húsaleigu eða afborgunum af íbúðalánum (og jafnvel sjá fyrir börnum) hvort sem þeir eru heima hjá sér, á spítala eða í endurhæfingu. Ég veit um tilfelli þar sem 6 mánaða reglan varð viðkomandi alvarlegt tilefni til íhugunar um hvort henni væri hreinlega kleift að fá þá umönnun sem hún þarfnaðist. Ofan á þetta bætast málin sem Ásdís hefur bent á (undirskriftasöfnun hér). 

**

En það eru fleiri mál sem þarf að íhuga varðandi almannatryggingakerfi sem er beintengt við atvinnuþátttöku. Við höfum reynslu af slíku í gegnum lífeyrissjóðina. Hugsið ykkur allar þær heimavinnandi húsmæður sem ekki áttu rétt á lífeyri þar sem hann var bundinn við launaða vinnu en hið ólaunaða framlag kvennanna var bæði ósýnilegt og til einskis metið. Þetta var sannkölluð fátækragildra sem enn sést á meðal ellilífeyrisþega á Íslandi.

Ríkisstjórnin á að vinna samkvæmt samættingu jafnréttissjónarmiða. Það þýðir að skoða þarf alla svona ákvarðanatöku út frá því hvaða áhrif hún mun hafa á kynin. Augljóst er af stöðu kynjanna á vinnumarkaði að þau munu ekki sitja við sama borð. Karlar fá hærra greitt fyrir sömu störf og þeir fá líka meira greitt fyrir sitt vinnuframlag til samfélagsins því það fer að stærri hluta í gegnum atvinnulífið heldur en framlag kvenna (sbr lengri vinnudagur). Karlar njóta líka meiri framgangs í starfi og eru mun fleiri en konur í hæst launuðu hópunum. Konur eru t.d. ekki með nema um 64% af atvinnutekjum karla. Konur taka líka lengra fæðingarorlof en karlar, vinna oftar hlutastörf og taka sér meira hlé frá vinnu vegna barna. Sem sagt - ólaunaða vinnan er enn að stærstum hluta á herðum kvenna. Tekjutengdar sjúkratryggingar munu því ekki nýtast öllum jafnvel. Þær munu vera bestar fyrir útvinnandi karlmenn. Það er sá hópur sem hefur tögl og haldirnar í samfélaginu í dag (eins og tölfræðin sýnir). Sjúkratryggingar sem tengdar eru atvinnulífinu en ekki almannakerfinu eru bakslag í jafnréttisbaráttunni. Þær munu auka enn frekar á þann aðstöðumun sem er á milli karla og kvenna í þjóðfélaginu. Þær munu jafnframt auka mun á milli útivinnandi og annarra hópa. Þetta er bakslag en ekki framfaraskref. 

Stundum er hæfasti maðurinn í jobbið...

Hlustaði á einhvern í útvarpinu í morgun fjalla um síðasta landsleik karlaliðsins í fótbolta. Hann var nú ekki par sáttur við frammistöðu liðsins og vildi að ráðinn yrði erlendur þjálfari fyrir liðið. Einhver sem hefði náð alvöru árangri með lið! 

Ég sting nú upp á að Íslendingar gerist enn róttækari en það og ráði konu í jobbið! (Jamm árið 2007 þykir enn róttækt að ráða konur í sum störf ) Nánar tiltekið sting ég upp á Helenu Ólafsdóttur. Hún náði þrusugóðum árangri með kvennaliðið. Stundum er það nú bara þannig að hæfasti maðurinn í jobbið er kona.