Heilsa óháð holdarfari

Auglýsingar eru stór áhrifaþáttur í okkar samfélagi. Hvort sem fólk gerir sér grein fyrir mætti auglýsinga eða ekki þá hafa þær áhrif. Auglýsingar eru framleiddar og birtar markvisst í þeim tilgangi að fá okkur til að haga okkur á ákveðinn hátt. Að vissu leyti má kalla það forræðishyggju... eða er það ekki jafnmikil forræðishyggja að segja börnum að fara á McDonalds eins og að segja þeim að fara ekki?

Annars er eitt sem mér finnst virkilega mikilvægt umhugsunarefni í sambandi við McDonalds auglýsinguna og ítölsku auglýsinguna þar sem myndefnið er nakin kona með anorexíu. Í báðum tilfellum snýst umræðan um offitu... Þarna erum við að sjá báða endana á spýtunni en ekki spýtuna sjálfa, ef svo má að orði komast. Fitan er orðin að algjöri tabúi og hvarvetna keppist fólk við að fjalla um fituna sem vandamál. Fókusinn í umræðunni er líka um útlit. Fólk keppist við að tala um hvernig fyrirsætan á myndinni lítur út og einhvern veginn verður það miðpunkturinn. Af hverju ekki frekar að tala um heilsu? Af hverju ekki að tala um lífsgæði? Sama á við um McDonalds - er skelfilegasta afleiðingin sú að börn verði feit eða er skelfilega afleiðingin áhrif á heilsuna? Anorexía er flókinn sjúkdómur sem á sér marga áhrifavalda. Einn af þeim eru fitufordómar - thin-ideal, eins og það er kallað. Það er að þykja til fyrirmyndar að vera ekki með gramm af fitu á sér, enda er fita skilgreind sem óvinurinn í okkar menningarheimi. Offitutal bætir ekki þar úr.  Eins og ég hef sagt áður og segi enn - það er mikilvægt að vera við góða heilsu. Þá nægir ekki að tala um offitu eins og það sé heilsufarsvandamál þegar heilsufarsvandamálin liggja frekar í hreyfingarleysi og óhollu mataræði. Holdarfar er ekki réttur eða nægjanlegur mælikvarði á heilsufar. Ég skil vel að fólk sem þykir það vera of þungt og finnur fyrir heilsuleysi eigi auðvelt með að skella skuldinni á þyngdina. Orsökin liggur samt ekki þar. Ef að þetta sama fólk hugsar um hvort það hreyfir sig nóg og borðar hollan mat - hvert er svarið þá? Er það allt í góðu standi? Sama á við um marga þar sem holdarfarið er fyllilega í samræmi við vestræna mælikvarða um gott heilsufar - margt af því fólki finnur samt til heilsuleysis - sökum ónógrar hreyfingar og óholls mataræðis. 

Þegar umræðan snýst um holdarfarið en ekki heilsuna er hætt við að fólk grípi til alls konar ráða til að halda sig innan "ásættanlegrar" þyngdar. Slíkar aðgerðir eru oftar en ekki óheilsusamlegar - og geta leitt til bæði vannæringar og þyngdaraukningar, svo ekki sé minnst á að ýmislegt bendir til þess að þeir heilsubrestir sem oft eru tengdir við offitu tengist frekar megrunarkúrunum. Fitufordómar bæta ekki heilsufar þjóðarinnar. Heilsa óháð holdarfari er slagorð sem Sigrún Daníelsdóttir, sálfræðingur hjá BUGL hefur oft haldið á lofti. Það hljómar mjög skynsamlega í mínum eyrum... ef að McDonalds er óhollur skyndibiti þá ætti að benda á tengslin á milli óhollustu og heilsu - ekki óhollustu og holdarfars.

Og að lokum - hér er ákvæði úr siðareglum SÍA og útvarpslögum um auglýsingar til barna og unglinga:

Siðareglur SÍA:

13. gr. Börn og unglingar

1. Í auglýsingum skal ekki misnota hina eðlilegu trúgirni barna né reynsluskort yngri kynslóðarinnar og skal þess gætt að auglýsingar raski ekki samlyndi innan fjölskyldunnar.

2. Auglýsingar sem beint er til barna eða unglinga eða eru líklegar til að hafa áhrif á þá aldursflokka skulu ekki innihalda staðhæfingar eða myndir sem gætu skaðað hina yngri geðrænt, siðferðislega eða líkamlega.

 Útvarpslög:

20. gr. Vernd barna gegn ótilhlýðilegum auglýsingum.
Útvarpsauglýsingar skulu þannig gerðar og fluttar að þær valdi ekki börnum siðferðilegum eða líkamlegum skaða. Í útvarpsauglýsingum er óleyfilegt að:
   a. hvetja börn til þess að kaupa vöru eða þjónustu með því að notfæra sér reynsluleysi þeirra eða trúgirni,
   b. hvetja börn til þess að telja foreldra sína eða aðra á að kaupa vöru eða þjónustu sem auglýst er,
   c. notfæra sér það sérstaka trúnaðartraust sem börn bera til foreldra, kennara eða annars fólks eða
   d. sýna börn að tilefnislausu við hættulegar aðstæður.

 

 

Auglýsa skyndibita á undan barnatíma RÚV

Miklu minna en samt jafnmikið...

Hlustaði á afar áhugavert viðtal við hönnuðinn Olaf Kolte í Morgunvaktinni á Rás 1 í morgun. Fjallað var um tengsl hönnunar og umhverfisverndar. Í skýrslunni Hönnun til framtíðar eftir Sóley Stefánsdóttur og Halldór Gíslason er einmitt komið inn á hversu mikilvægu hlutverki hönnun getur gengt í umhverfisvernd. Þar kemur m.a. fram (bls. 34):

Í bókinni Natural Capitalism halda höfundar því fram að hinar þróuðu þjóðir geti dregið úr efnis- og orkuflæði sínu um 90-95% án þess að skerða gæði þeirrar þjónustu sem fólk vill fá. Það liggja margar áskoranir og tækifæri í hönnun á þessu sviði og stefna um nýsköpun og hönnun ætti klárlega að taka mikilvægi sjálfbærrar hönnunar með í reikninginn.

Ég fór einmitt á fyrirlestur hjá Sóley á málþinginu Uppspretta auðlinda í smáríkjum sem haldið var af Rannsóknarsetri um smáríki hjá HÍ. Í sömu málstofu og Sóley voru Reynir Harðarson frá CCP, Rakel Garðarsdóttir frá Vesturport og Hilmar Sigurðsson frá Caoz. Frú Vigdís Finnbogadóttir var málstofustjóri. Þetta var mjög gaman...

Vonandi mun hlutverk hönnunar í umhverfisvernd verða meira áberandi í umræðunni þegar fram líða stundir. Það lofar góðu ef við getum minnkað alla þessa sóun auðlinda en samt haldið í gæði og þjónustu. Þurfum við frekari hvatningar við?

Almennir mannasiðir

SAFT kennir börnum m.a. mannasiði á netinu. Hins vegar virðist ekki vanþörf á að sumir fullorðnir tileinki sér almenna mannasiði í samskiptum á netinu. Set þess vegna inn netorðin 5 frá SAFT:

1. Allt sem þú gerir á Netinu endurspeglar hver þú ert
2. Komdu fram við aðra eins og þú vilt láta koma fram við þig
3. Ekki taka þátt í neinu sem þú veist ekki hvað er
4. Mundu að efni sem þú setur á Netið er öllum opið, alltaf
5. Þú berð ábyrgð á því sem þú segir og gerir á Netinu  

Fólk sem er ófært um að setja skoðanir sínar fram á málefnalegan hátt heldur er með persónulegt skítkast og/eða hate speach er bent á að þeim er frjálst að halda sig annars staðar en hér. Þeim er líka bent á að mér er frjálst að fela athugasemdir og meina aðgang að fjörinu - sem mér finnst sérlega æskilegur fítus á þá sem ekki þora að koma fram undir nafni. 

Ekki fyrsta landið í heiminum...

Í fréttum RUV í gær var sagt frá því að konur væru nú í meirihluta í norsku ríkisstjórninni og að þetta væri í fyrsta skipti í heiminum að slíkt gerðist. Það er ekki alveg rétt... en rosalega er ánægjulegt að sjá að Noregur er meðal fremstu landa í þessum málum. Fyrsta landið í heiminum sem er með fleiri konur í ríkisstjórn er karla hlýtur að vera Finnland - en þar eru 12 konur og 8 karlar í ríkisstjórn. Hér á okkar landi eru konur 4, karlar 8 og hefur hlutfallið aldrei verið hærra. Það hefur verið jafnhátt - en ekki hærra. Við erum sem sagt ekki meðal fremstu þjóða í þessum málum... 

Fyrirhafnarinnar virði

Rakst á þessa tilvitnun í bók sem ég er að grúska í:

Leaders are made, they are not born. They are made by hard effort, which is the price which all of must pay to achieve any goal that is worthwile. 

Vince Lombardi 

Hvað er femínasisti?

Því var skellt framan í Betu (sem by the way var að setja inn brilliant færslu um hvað það er að vera femínisti) um daginn að hún væri forréttindafemínisti. Forréttindafemínisti - hvað er nú það? Ég held að það hljóti að vera femínisti sem nýtur þeirra forréttinda að þekkja aragrúa af öðrum femínistum. Allavega leið mér þannig í gær eftir að hafa spjallað við fjölmargar súpervitrar konur sem allar eiga það sameiginlegt að vera femínistar.

Sumir eiga það til að vilja tengja femínisma saman við eitthvað slæmt - eins og t.d. nasista. Úr þeirra herbúðum heyrast orð eins og femínasistar og fasískur femínisti. Ég hef löngum velt fyrir mér hver væri hin "rétta" skilgreining á því að vera femínasisti, svona fyrir utan að það er augljóst að einhverjum er ógnað af femínismanum og telur að það sé til mikils að vinna að reyna að þagga niður í skilaboðum femínista. Ekki erum við með útrýmingarbúðir á Hellisheiðinni né annars staðar... og þó. Það eru ýmsir eiginleikar sem við femínistarnir viljum útrýma úr samfélaginu. Við viljum nefnilega ekki sjá kynferðisofbeldi af neinu tagi og teljum að refsa eigi þeim sem slík brot fremja. Miðað við málflutning sem finnst á eyjunni virðist sem  skilgreining á orðinu femínasisti sé að líta dagsins ljós. Ekki verður betur séð en að í augum þeirra sé femínasisti = femínisti sem berst á móti kynferðisofbeldi. 

Sagan hálf sögð

Greinilegt að ég hef verið dugleg að láta auglýsingar fram hjá mér fara. Ég missti allavega af því að nýtt tímarit er komið á markað, Sagan öll. Mér finnst frábært að svona tímarit sé til og vona að það haldi velli. En... eins og venjulega er eitthvað sem má bæta. Miðað við þær upplýsingar sem fram koma á heimasíðunni ætti annaðhvort að breyta nafni tímaritsins úr Sagan öll í Sagan hálf sögð - eða breyta efnistökum og segja sögu beggja kynja. HIS-story er ekki sagan öll. HER-story er helmingurinn því eins og allir vita þá halda konur uppi hálfum himninum.

Ekki deginum eldri en 12!

Hér til hliðar er könnun þar sem spurt er hvort fólk telji þörf á að berjast gegn klámvæðingunni. Væntanlega dylst fáum hvaða skoðun ég hef á því máli, enda tel ég klámvæðinguna mjög stóran orsakaþátt í að viðhalda viðhorfum misréttis - og þeirri hugsun að hlutverk kvenna í heiminum sé að vera undirgefnar karlmönnum. Ein af afleiðingum klámvæðingarinnar sem nefnd hefur verið er að börn verða sífellt meira kyngerð, sér í lagi stúlkubörn. Um þessar mundir er allt vitlaust í Ástralíu þar sem 12 ára gömul stúlka var valin andlit tískuvikunnar þar í landi. Stúlkan er að sjálfsögðu stríðsmáluð og stíliseruð - fullorðinsgerð langt fyrir aldur fram - en hún gegnir einnig því hlutverki að eiga að vera viðmið fyrir fullorðnar konur. Æskudýrkunin er gengin svo langt að nú eiga konur að keppast við að vera ekki deginum eldri en 12!

Hissa?

Fyrir örfáum vikum sagði vinkona mín Beta Ronalds við mig að þessi æskudýrkun væri komin út í svo miklar öfgar að þegar fólk spyrði hana hvernig henni liði ætlaði hún að segja "ekki deginum eldri en 12!" Sumir femínistar eru nefnilega ekki hissa. Við vitum hvert stefnir.

Samfélagsmein eða mannvonska?

Nú er hart deilt um hvort blanda megi samfélagsgerð og hugmyndakerfum samfélaga inn í umræðuna um umskurð kvenna í Sómalíu. Margir hafa hneykslast á því að nokkrum skuli detta í hug að kalla þetta ekki mannvonsku framkvæmda af einstaklingum heldur frekar viljað skoða umskurð sem samfélagsmein. Mig langar að taka þessa hugsun aðeins lengra og varpa fram spurningu til þeirra sem halda því fram fullum fetum að þarna sé um pjúra mannvonsku að ræða:

Staðreyndir: 

1. Um 95 - 98% allra kvenna eru umskornar í Sómalíu.

2.  Mæðurnar telja oft á tíðum að sársaukinn og afleiðingarnar af umskurði sé bærilegri en andlegar og efnahagslegar afleiðingar þess að vera ekki umskorin. 

3. Sómalskir karlmenn krefjast þess að tilvonandi eiginkonur þeirra séu umskornar.

Fyrsta spurningin er þá: Að ykkar áliti, er þá öll sómalska þjóðin hreinlega illa haldin af mannvonsku? 

Önnur spurningin er síðan: Að ykkar áliti, eru Íslendingar þá betra fólk að eðlisfari en það sómalska fyrst íslenskar konur eru ekki umskornar?

Þriðja spurning: Nú er sómalska þjóðin svört, en sú íslenska hvít. Er fólk þá á því að hvítt fólk sé betra en svart fólk?

**

Vona að allir sjái þann brjálæðislega rasisma og hroka sem fylgir því að dæma heilu þjóðirnar á grundvelli mannvonsku í staðinn fyrir að skoða mismunandi samfélagsgerðir.

Lokaspurningin er síðan:

Öldum saman höfðu íslenskar konur ekki kosningarétt. Er það fólk sem er á því að umskurður sé gjörningur mannvonsku á því að forfeður okkar hafi að sama skapi verið illa haldnir af mannvonsku?

Dæmisaga

Dæmisaga:

Ef einhver myndi stela útvarpi af konu sem heitir Sóley og gefa manni að nafni Pétur það, væri hann rosa góður gaur ef hann notaði útvarpið og neitaði að skila því til Sóleyjar? Eða getur Pétur bara krafist þess að vera réttmætur eigandi útvarpsins vegna þess að hann stal því ekki sjálfur? Væri Sóley fasisti ef hún gerði þá kröfu að fá útvarpið sitt tilbaka?

Bara spyr...