Ekkert er ókeypis

Money makes the world go around segir máltækið og víst er eitthvað til í því, allavega miðað við hvernig samfélög hafa þróast. Flest er háð peningaöflum á einn eða annan máta og eru fjölmiðlar eitt dæmi - hvort sem það er í gegnum áskriftar- eða auglýsingasölu. Nú er nokkuð algengt að hafa aðgang að „ókeypis“ fjölmiðlum sem reknir eru að mestu í gegnum auglýsingatekjur eða einhvers konar kostun. Eins og flest annað hefur þetta fyrirkomulag bæði kosti og galla. Það er ekki hægt að segja að neytendur hafi aðgang að ókeypis fjölmiðlum á meðan t.d. auglýsingar fylgja með í pakkanum. Neytandinn borgar fjölmiðlinum þá einfaldlega eitthvað annað en peninga, þ.e. tíma og athygli í auglýsingar - sem auglýsendur vonast til að þýði að neytandinn setji sína peninga til þeirra í staðinn, þ.e. peningurinn fer þá frá neytendum til auglýsenda. Við borgum sem sagt þegar upp er staðið í beinhörðum peningum. En við borgum líka í fleiru og akkúrat í augnablikinu er mér efst í huga sá fórnarkostnaður sem af hlýst þegar auglýsingar ganga gegn t.d. jafnrétti eða öðrum mannréttindum. Einnig getur falist í auglýsingum áreiti sem fólk nennir ekki endilega að standa í eða hefur ekki áhuga á. Þannig er ég t.d. ekki stemmd til að lesa fréttir um fjöldamorð Ísraela á Gazasvæðinu með beran bossa blikkandi við hliðina á fréttinni - eins og hefur verið í boði á visir.is undanfarnar vikur. Ég skil ekki af hverju auglýsendur geta ekki sleppt þátttöku í klámvæðingu og öðru þvílíku. Þar að auki þarf varla að geta þess að það er að sjálfsögðu kvenmannsbossi sem flashar framan í fréttalesendur en ekki karlmannsbossi. Það er engin tilviljun heldur og er partur af kúgun kvenna í okkar samfélagi - smætta konur niður í líkamsparta til að ekki þurfi að koma fram við konur eins og hugsandi verur (svona í anda Aristótelesar og fleiri). 

Góðu fréttirnar eru að fréttalesendur þurfa ekki að búa við þetta ef þeir ekki vilja. Til eru add-ons fyrir flesta vafra sem gera okkur kleift að slökkva á þessu. Ég fann t.d. eitt fyrir Firefox sem mér líkar ágætlega. Það stoppar sjálfskrafa spilun á öllum flash skrám. Í staðinn birtist play takki og ef mig langar til að skoða hvað býr í skránni get ég einfaldlega smellt á play.

Þeir auglýsendur sem ekki velja þessa leið í auglýsingamennsku líta ekki endilega svo á að þeirra hagsmunir séu í húfi þegar um er að ræða auglýsingar sem þessar. Það er hins vegar oft svo að gjörðir fárra bitna á fjöldanum. Add-onið hér að ofan stoppar allar flash auglýsingar - líka frá þeim sem auglýsa á hátt sem er fullkomlega laus við kynjamisrétti eða klámvæðingu. Ég sem neytandi get hins vegar ekki gengið inn á óorðaðan samning um að ég þurfi að samþykkja hvað sem er gegn því að fá náðarsamlegast að fylgjast með því sem er í fréttum.