Að treysta og vera traustins verður

Sá stjórnmálamaður sem nýtur mest fylgis á Íslandi og er forsætisráðherra vor lét þessi orð falla í Silfri Egils um helgina: 

Erfitt að fullyrða um að þessar stúlkur hefðu ekki orðið barnshafandi hvort eð var

 197. gr hegningarlaga er svohljóðandi:

Ef umsjónarmaður eða starfsmaður í fangelsi, geðsjúkrahúsi, vistheimili, uppeldisstofnun eða annarri slíkri stofnun hefur samræði eða önnur kynferðismök við vistmann á stofnuninni varðar það fangelsi allt að 4 árum.

Hvað er eitt barn á milli "vina" í huga forsætisráðherra? Barn sem þarf að axla ábyrgð á til 18 ára aldurs, framfleita, þykja vænt um og ala upp. Barn sem verður til vegna misnotkunar á trúnaðarsambandi. Auðvitað getur vel verið að í sumum tilfellum heilsist móður og barni vel - og að allt gangi upp. Það breytir málavöxtum nákvæmlega ekki neitt. Orð forsætisráðherra afhjúpa vanþekkingu á eðli málsins, því broti sem konurnar urðu fyrir og afleiðingunum. Gagnrýni á meðferð kynferðisbrotamála af hálfu hins opinbera verður kannski skiljanlegri í þessu ljósi... Það er ekki samasemmerki á milli þess að vera treyst og að vera traustsins verður. Það á jafnt við hvort sem maður er forsætisráðherra eða starfsmaður á Byrginu. 

Athugasemdir

[Guðríður Hrefna Haraldsdóttir, 13.2.2007 kl. 14:31]

Hjartanlega sammála þér, Katrín, eins og svo oft áður. Mér finnst forsætisráðherra hafa verið afar óheppinn í orðavali þarna svo vægt sé til orða tekið! En það er svolítið sérstakt hvað allir hamast við að segja að Byrgið hafi ekki verið stofnun eða hitt eða þetta ..., eins og sök þeirra sem bera raunverulega ábyrgð verði þá minni fyrir vikið! Ég veit að t.d. Fangelsismálastofnun sendi fanga í Byrgið og að því leytinu hlýtur fólk þar á bæ að líta á Byrgið sem ábyrga stofnun ... ekki eru fangar sendir á gistiheimili ... sem sumir vilja meina nú að Byrgið hafi verið. 

Ég get ekki séð að niðurbrotnar manneskjur eftir áralanga neyslu með öllu sem því fylgir geti haft skyldur til að sjá að eitthvað var mjög athugavert við starfsemina í Byrginu. Það er auðvelt að heilaþvo brotnar manneskjur og það var greinilega stundað þarna. Þegar þessar konur fá hjálp við hæfi þá munu þær vissulega við aukið sjálfstraust ná að taka þá ábyrgð sem venjuleg manneskja tekur á eigin lífi.   

[Katrín Anna Guðmundsdóttir, 13.2.2007 kl. 14:52]

Heyrðu Gísli ég held það væri bara sniðugt að láta reyna á báðar greinar... Mér finnst ég ekki teygja mig neitt of langt með 196. gr. Stjórnvöld útbjuggu þjónustusamning við Byrgið og skrifuðu undir - það vantaði bara undirskrift frá Byrginu. Held að flestir hafi litið þannig á að þau sem voru á Byrginu hafi verið vistmenn, eins og Guðríður bendir á. Þeir sem taka að sér slíka ábyrgð verða að axla hana. Það er tilgangur með 196. gr.

Konurnar sem um ræðir sitja uppi með ábyrgðina á börnunum (og allar sálarflækjurnar). Þeirri ábyrgð er þröngvað upp á þær í aðstæðum þar sem trúnaðarsamband var misnotað. Þar liggur alvarleiki málsins. 

Ég veit ekki til hvers þú ert að vísa með karlmenn í samskonar tilvikum. Eru einhver dæmi þess að starfsmenn Byrgisins hafi orðið óléttar eftir kk vistmenn?  

[Katrín Anna Guðmundsdóttir, 13.2.2007 kl. 15:33]

Hvort sem dómstólar komist að þeirri niðurstöðu eða ekki þá eru orð forsætisráðherra óvarleg, óheppileg og lýsa vanþekkingu á stöðu þeirra sem verða fyrir misnotkun.

Varðandi dæmið um vin þinn þá lít ég ekki á að þetta séu sambærileg dæmi. Með því er ég ekki að gera lítið úr þeim aðstæðum sem vinur þinn lenti í. Bæði karlar og konur lenda í því að eignast börn sem ekki eru plönuð og eru í misgóðu ástandi til að taka á móti. Dæmið sem þú bendir á einmitt gott til að skoða hvaða leiðir karlar hafa varðandi getnaðarvarnir... Í dæminu sem þú nefnir stóðu þau jafnfætis varðandi að fara í sambandið. Þau voru ekki meðferðaraðili/vistmaður. Þar liggur munurinn - og ef Byrgisaðstæður standast ekki 196. gr. er það enn eitt dæmið um hvernig hið opinbera bregst í að vernda konur fyrir kynferðislegri misnotkun. 

[Katrín Anna Guðmundsdóttir, 13.2.2007 kl. 16:18]

Skv nýju frumvarpi um breytingu á hegningarlögum mun 197. gr. orðast:

"Ef umsjónarmaður eða starfsmaður í fangelsi, annarri stofnun á vegum lögreglu, fangelsisyfirvalda eða barnaverndaryfirvalda, geðdeild sjúkrahúss, heimili fyrir andlega fatlað fólk eða annarri slíkri stofnun hefur samræði eða önnur kynferðismök við vistmann á stofnuninni varðar það fangelsi allt að 4 árum."

Ekki mikil breyting og tekur væntanlega ekki á því sem þú telur vera brotalöm á 197. gr. Ég hins vegar tel að ef dómarar vilja þá geti þeir vel skilgreint konurnar sem vistmenn á Byrginu þó ekki liggi fyrir skriflegur þjónustusamningur - enda þáði Byrgið peningana. Ef Byrgið er gúgglað kemur upp eftirfarandi af fyrrum heimasíðu Byrgisins: "Byrgið býður upp á mjög öfluga endurhæfingarmeðferð fyrir"

Bendi líka á þennan link á mbl.is http://www.mbl.is/mm/frettir/innlent/frett.html?nid=1189959 en þar er fjallað um meðferð og skjólstæðinga. Hér er annar linkur: http://www.mbl.is/mm/gagnasafn/grein.html?radnr=1058709

Dómarar ættu því að hafa nóg í höndunum til að skilgreina skjólstæðinga Byrgisins sem vistmenn, enda fer ekki á milli mála að í Byrginu var boðið upp á meðferð, litið var á fólkið í meðferð sem skjólstæðinga sem bjuggu þarna á sambýli - m.ö.o. þau voru þarna sem vistmenn.

[Katrín Anna Guðmundsdóttir, 13.2.2007 kl. 17:01]

Sammála að dómari býr ekki til skilgreiningarnar - en hann er þarna í ákveðnu hlutverki. Ef vilji og meining löggjafans er að vernda vistmenn frá starfsmönnum þá á dómari að taka tillit til þess og dæma út frá því - ekki út frá því hvort forsvarsmenn hafi munað eftir að mæta á svæðið til að skrifa undir. Það er mun málefnalegra að taka á málum efnislega en að hengja sig í aukaatriði sem skipta nákvæmlega engu máli - eðli málsins samkvæmt... 

[Katrín Anna Guðmundsdóttir, 13.2.2007 kl. 18:38]

Stundum eru málin flókin... og þá kannski kemur það út sem þversögn... Ég er hins vegar á því að lögin séu skýr í þessu tilfelli - og ef ég væri dómari þyrfti ég ekki frekari leiðbeininga við. Það er hlutverk dómara að túlka lögin og þankagangur dómara kemur við sögu í hverju máli sem þeir taka sér fyrir hendur. Dómarar eru misfærir. Það er ekki hægt að skrifa lög sem dekka öll möguleg tilvik. Þess vegna skiptir miklu máli að vera með hæfa dómara sem dæma í samræmi við tilgang og markmið laganna. Að mínu mati er dómskerfið/lagakerfið komið í svolitlar ógöngur með endalausar nippingar um að hitt og þetta þurfi að vera nákvæmlega orðað á einn veginn eða annan. T.d. í þessu tilfelli er talað um vistmenn - og það ætti að vera deginum ljósara að skjólstæðingar Byrgisins voru vistmenn, hvað sem undirskrifuðum samningum líður.

Annars nýt ég þeirra forréttinda að vera ekki löglærð þannig að ég er ekki skyldug til að pæla í þessu út frá kerfinu sem búið er að mynda í kringum lagaflækjur...

[Katrín Anna Guðmundsdóttir, 13.2.2007 kl. 20:13]

Já kannski - og er það ekki dómaranna að skera úr um það?

[Sædís Ósk Harðardóttir, 14.2.2007 kl. 19:41]

Ég er hjartanlega sammála þér í þessu eins og í svo mörgu öðru.  Þetta er gjörsamlega óviðunandi og fáranlegt að forsætisráðherra skuli láta þessi orð falla, þetta er kvenfyrirlitning á háu stigi og ekkert annað.