Konur halda uppi hálfum himninum

Ég óska nýjum fálkaorðuhandhöfum til hamingju. Ég er hins vegar óhress með að forseti Íslands skuli aldrei meta framlag kvenna og karla til samfélagsins jafnt. 4 konur og 6 karlar fá orðuna að þessu sinni. Það er allt í lagi þó slík slagsíða sé endrum og eins - en hún ætti þá líka að vera í báðar áttir, stundum fleiri konur, stundum fleiri karlar. Mynstrið að útnefna fleiri karla en konur er hins vegar fast í sessi sem segir okkur að framlag karla til samfélagsins er metið meira en framlag kvenna. Þetta sjáum við víða. Karlar fá hærri laun, fleiri orður, meiri styrki og fleiri nafngreindar styttur, svo dæmi séu tekin. 

Er ekki kominn tími til að breyta? Konur halda uppi hálfum himninum og það á að sjást þegar framlag fólks til samfélagsins er viðurkennt með einhverjum hætti. 

Fálkaorðan veitt á Bessastöðum

Athugasemdir

[Jens Guð, 17.6.2007 kl. 18:05]

  Fyrir mörgum árum ræddi ég þessi mál við forsetann.  Það er ekki við hann að sakast nema að litlu leyti.  Það er sérstök orðuveitinganefnd sem hefur með þetta að gera.  Sú nefnd vinnur út frá áskorunum frá þrýstihópum,  jafnframt því sem hún passar upp á að jafnvægis sé gætt varðandi embættismenn. 

  Varðandi áskoranir frá þrýstihópum þá þarf fólk einfaldlega að taka sig saman og benda orðuveitinganefnd á konur sem eiga orður skilið.  Stjórn Feministafélagsins getur til dæmis samþykkt áskorun til orðuveitinganefndar um að tiltekin/tilteknar konur verði orðaðar.

  Persónulega þykir mér orðuveitingar lítilfjörlegur samkvæmisleikur embættismanna.  En samt... 

[María Kristjánsdóttir, 17.6.2007 kl. 18:51]

Mér finnast orðuveitingar vera hluti af karlaveldinu og pínulítið hlægilegar.

[Guðrún Magnea Helgadóttir, 17.6.2007 kl. 18:55]

Er orðuveiting til karlmanna frekar en til kvenna ekki eingöngu vegna þess að við konur látum ekki nægjanlega að okkur kveða í þjóðfélaginu? Konur eru konum verstar er nöturleg staðreynd sem skýrist af vanmáttarkennd kvenna almennt og afbrýði í garð kynsystra sinna!

[Katrín Anna Guðmundsdóttir, 17.6.2007 kl. 20:17]

Segi það sama. Veit ekki hvort að þú hafir hugsað til enda hvað þú ert að segja um konur Guðrún Magnea. 

En annars - burtséð frá því hversu hrifið fólk er af orðuveitingum sem þessum þá er lágmark að gæta jafnræðis á milli kynja á meðan þetta er við lýði.  

[Jón Valur Jensson, 18.6.2007 kl. 07:46]

Eiga ekki örvhentir og rauðhærðir líka að fá sinn fasta kvóta?

[Gunnar Svan (IP-tala skráð) 18.6.2007 kl. 09:46]

Ég rambaði inn á þetta blogg í mínu netflakki og varð aðeins að skjóta inná þessa geðveiki sem virðist vera ríkjandi í þjóðfelaginu í dag. Til að byrja með er byrjað á því að segja að forseti Íslands meti aldrei framlag kvenna og karla til samfélagsins jafnt. Hvers vegna? Vegna þess að 40% konur fengu fálkaorðu en 60% karlar. Ég persónulega efast ekki um hæfni þeirra sem ákvarða hver skuli fá orðu og að það sé einhver "ósigur" eða "vonbrigði" að það voru "aðeins" 4 konur af 10 manns sem eru heiðruð með þessum hætti. Ef að það hefðu verið 5 konur og 5 karlar sem fengu orðuna hefði það þá verið skref í rétta átt hvað varðar baráttu kvenna fyrir jafnrétti en ekki full sigur því það er svo mikið óréttlæti enn í gangi hér (sem og annarsstaðar!) og loks sigur þegar þær eru ornar 6. Ég er alls ekki að segja að konur séu "óhæfari" eða að þeirra barátta sé ómarktæk, en ef og þegar það á að meta, til að mynda hæfni einstaklings til að sinna starfi á að meta einstaklinginn sjálfan en ekki að horfa á blað og "verða" að ráða konu því að það eru svo fáar konur á vinnustaðnum. Um leið og slík sýn á við lýði sýni ég engan stuðning við slíkt því það er mun verra og langt frá því að vera réttlátt eða hagkvæmt og uppbyggilegt. Þetta tiltekna mál sem er viðkvæmt mál fyrir marga er til að mynda farið að minna á baráttu blökkumanna fyrir jafnrétti sem við sjáum í dag vera búið að snúa upp á sig því það er allt í lagi að vera svartur rasisti, eða allavega mun minna tökumál en þegar hvítir sýna slíkar skoðanir. Ég er ekki rasisti eða kvenhatari, ég er bara að koma minni sýn á tiltekna hluti á framfæri og vona að aðrir skilji og sjái hví ég skrifa þetta. Takk.

[Katrín Anna Guðmundsdóttir, 18.6.2007 kl. 09:59]

Gunnar málið er að karlaslagsíðan sem er alltaf í útnefningum á fálkaorðunni og fleiru segir okkur að verið er að verðlauna meira eftir kyni en eftir hæfni. Eins og segir í fyrirsögninni - konur halda uppi hálfum himninum. Að mínu mati standa kynin jafnfætis í getu, gáfum, hæfileikum og framlagi til samfélagsins. Hins vegar er matið á samfélaginu karllægt og metur það sem karlar gera umfram það sem konur gera - þó það sem karlarnir gera sé hvorki meira, betra né merkilegra en konur gera. Eins og fyrr segir... konur halda uppi hálfum himninum. Karlar halda uppi hinum helmningnum. Geðveikin sem er í gangi er að viðhalda kynjamisrétti öld eftir öld eftir öld... kynslóð eftir kynslóð eftir kynslóð... Baráttan fyrir jafnrétti kynjanna er enn í gangi vegna þess að takmarkinu hefur ekki verið náð. Við búum enn við misrétti.

[Guðmundur Steinbach (IP-tala skráð) 18.6.2007 kl. 18:44]

Ég mundi frekar túlka það þannig að það séu fleiri karlar að vinna að því að að fá fálkaorðuna, nema það sé sýnt fram á annað.

[Jón Valur Jensson, 19.6.2007 kl. 00:37]

Síðan hvenær héldu konur uppi himninum?

[Katrín Anna Guðmundsdóttir, 19.6.2007 kl. 01:02]

Guðmundur ef svo er þá verður spurningin kannski sú hvort þér finnist meira vit í að verðlauna þann sem hrópar hæst að hann eigi að fá verðlaun eða hvort þú ætlir að verðlauna eftir raunverulegu framlagi?

Jón Valur. Það þýðir ekkert að koma hingað með einhvern svona einkahúmor sem bara þú skilur!

[Guðmundur Steinbach (IP-tala skráð) 19.6.2007 kl. 07:51]

Katrín þá er spurningin líka hvort að hærra hlutfall af fólki sem vinnur að þessu skili ekki hærra hlutfalli af þeim sem eiga orðuna skilið. Ef við gerum ráð fyrir að konur og karlar séu jafnhæf þá ætti hlutfall þeirra sem vinna að þessu að skipta miklu máli.

[Guðrún (IP-tala skráð) 19.6.2007 kl. 09:38]

Guðmundur. Hvernig vinnur fólk að því að fá fálkaorðuna?

[Guðmundur Steinbach (IP-tala skráð) 19.6.2007 kl. 11:15]

Guðrún ég hef ekki hugmynd hverjar kröfurnar eru.

Ég geri bara ráð fyrir að þeir einstaklingar sem fái orðuna séu vel til þess fallnir, hvort sem þeir eru karlar eða konur, rauðhærðir eða ekki, svartir, hvítir eða fjólubláir. Hlutföllin skipta mig engu máli svo lengi sem allir hafa jöfn tækifæri til þessara "verðlauna".

[Katrín Anna Guðmundsdóttir, 19.6.2007 kl. 11:20]

En það er einmitt það sem við erum að segja Guðmundur. Konur hafa ekki jöfn tækifæri til þessara verðlauna og þar er mannlega höndin að verki. Eins og segir í fyrirsögn - konur halda uppi hálfum himninum - en eru ekki viðurkenndar í samræmi við það heldur er látið líta út eins og karlar haldi uppi meirihlutanum...

[Sigurður Jökulsson, 19.6.2007 kl. 12:32]

Það er ekki ein manneskja á þessum lista sem virðist ekki eiga hana skilið. Ef að fólk gerir góða hluti fyrir íslenska menningu, efnahag eða eitthvað í þá áttina í þeim mæli sem þetta fólk gerir, þá á það skilið sína orðu. Þá skiptir kynið engu máli.

Búðu til þinn lista, og gefðu rök fyrir því að einhver á núverandi  lista þurfi frá að fara til að kvennakvótinn fái að standa.

[Katrín Anna Guðmundsdóttir, 19.6.2007 kl. 12:45]

Sigurður þetta er ekki gagnrýni á fólkið á listanum. Það eru margir sem eiga orðuna fyllilega skilið og eins og oft er það þannig að það eru margir tilkallaðir en fáir útvaldir. Gagnrýnin snýst um það að hinir útvöldu eru ALLTAF í meirihluta karlar. Þetta er ekki einskorðað við þetta ár heldur er þetta mynstur sem ekki virðist ekki hægt að brjóta upp.

[Guðmundur Steinbach (IP-tala skráð) 19.6.2007 kl. 14:47]

Ég sé ekki hvernig konur hafa ekki jöfn tækifæri í þessu. Kannski er ég blindur. Mér finnst þetta vera oftúlkun hjá þér.

Það eru engar tölur bakvið þetta nema það að konur eru jú 50% (eða rúmlega það) af Íslendingum). 

[Katrín Anna Guðmundsdóttir, 19.6.2007 kl. 15:52]

Guðmundur okkar þjóðfélag á sér langa sögu af kynjamisrétti og það er óumdeilt að konur hafa í gegnum tíðina verið verr metnar en karlar. Þrátt fyrir sömu hæfileika, getu og framlag eru konur mun ósýnilegri en karlar í samfélaginu, störf kvenna metin til lægri launa, bókmenntir sem konur skrifa eru afgreiddar sem kvennabókmenntir á meðan bókmenntir sem karlar skrifa eru einfaldlega bókmenntir (en ekki karlabókmenntir). Þetta er mynstur eða kerfi sem er ósýnilegt en samt sýnilegt ef í það er rýnt. Fálkaorðuveitingin á sér stað tvisvar á ári. Mynstrið verður sýnilegt þegar þú skoðar orðuveitingar nokkur ár aftur í tímann... eða bara alla sögu fálkaorðuveitinga. Eins og þú bendir á eru konur helmingur þjóðarinnar en orðuveitingin endurspeglar það ekki. Þau skilaboð sem koma úr orðuveitingunum eru, enn eina ferðina, að framlag karla sé merkilegra og meira metið en framlag kvenna.

[Sigurður Jökulsson, 20.6.2007 kl. 00:21]

Þessi fálkaorðuafhending á ekki að endurspegla kvóta kynja. Þetta á að endurspegla framsækið og fumkvöðlasamt fólk sem stendur uppúr.

Ég veit persónulega ekki hverjir eiga skilið orður, ég hef ekki einblínt á  þjóðfélagið í þeirri sýn. En ef að það hallar á annað kynið, ætti það ekki að vera að endurspegla verðlaunveitinguna, heldur framsækni. Nú hefur þú haldið fram að uppeldi kynjanna sé mismunandi, og það er svosem rétt, en getur þetta ekki verið afleiðing uppeldis og hvatningar, frekar en verðlaunaafhendingu þessarar sjálfrar?

Ég veit ekkert nákvæmlega ástæður, frekar en hvort að sú sé raunin,  að karlar séu framsæknari, en sé það ástæðan, er ekkert við afhendinguna að setja, heldur liggur þetta við einstaklingana. Einstaklingsframtak er það sem að stendur uppúr. Af hverju eru konur ósýnilegar í samfélaginu (sem þú nefnir)? Það þarf engan sérfræðing til að sjá að ósýnilegt fólk er síður tekið eftir.

Eru allar bókmenntir eftir konur kvennabókmenntir? Agata Christie, Rowling, of fleiri eru ekki settar í kvennbókmenntir, né væri sjálfsævisaga, barnabókmenntir, spennusögur... nú er ég kannski dáldið týndur, en eru kvennabókmenntir, ekki bókmenntir sem að snúa meira til kvenna? Þá jafnvel skrifað af konu? Nú talar þú stundum um karlæga þætti, og kvennlæga þætti... getur þetta snúið að því? spyr sá sem ekki veit.

[Katrín Anna Guðmundsdóttir, 20.6.2007 kl. 00:35]

Sigurður þú hefur greinilega ekki lesið reglurnar um hina íslensku fálkaorðu. Þar stendur "Orðunni má sæma innlenda einstaklinga eða erlenda fyrir vel unnin störf í þágu þjóðarinnar, einstakra þjóðfélagshópa eða landshluta, eða í þágu mikilvægra og góðra málefna á Íslandi eða á alþjóðavettvangi."

Með því að segja að mun fleiri karlar eigi skilið orðuna en konur er verið að segja að framlag karla til samfélagsins sé meira og/eða mikilvægara en framlag kvenna. Það flokkast sem karlremba í mínum bókum... Framlag beggja kynja til samfélagsins er jafn mikilvægt og jafnverðmætt.  Nenni annars ekki að  rökræða þetta lengur og þurfa að endurtaka sama hlutinn aftur og aftur og aftur og aftur. Nenni heldur ekki að hlusta á karla réttlæta karlakvóta á öllu mögulegu og ómögulegu sí og æ... 

Varðandi bókmenntirnar - þykir þér samt ekkert skrýtið að það sé til eitthvað sem heitir kvennabókmenntir en ekki eitthvað sem heitir karlabókmenntir? Fyrir ekki svo löngu síðan voru 2 landsleikir auglýstir á vef RUV. Annað var nefnt landsliðsleikur í kvennahandbolta  og hitt var neft landsleikur.  Karlanormið er nefnilega enn sterkt skilgreint sem normið... algjör óþarfi að nefna að eitthvað sé karla... en frávikið er nefnt - sem sagt kvenna. Þó þú getir fundið nokkra kvenrithöfunda sem ekki fá þennan stimpil þá gæti það nú bara verið dæmi um undantekninguna sem sannar regluna. Ein spurning að lokum. Hefur þú einhvern tímann heyrt orðið karlrithöfundur?

[Guðrún (IP-tala skráð) 20.6.2007 kl. 09:41]

Guðmundur. Mitt point er það að fólk býður sig ekki fram til að fá Fálkaorðuna. Því er gefið hún, þ.e fólk getur ekki reynt að fá hana eða boðið sig fram. Það er einhver annar sem ákveður það.

Þess vegna spyr ég aftur, hvernig vinna karlar að því betur en konur að fá fálkaorðuna?

[Sigurður Jökulsson, 20.6.2007 kl. 10:26]

Nei, mér þykir það reyndar ekkert skrítið. Það er til kvennadagur, kvennaathvarf, kvensjúkdómalæknar... hvar eru karlasjúkdómalæknarnir? Það að kvennaíþróttir séu teknar sérstaklega fram, er til að vera ekki að rugla þessu saman, fyrir þá sem eru ekki að horfa beint á leikinn, hver sem hann kann að vera. Það er bitsárt að kvennaíþróttir voru ekki algengar fyrir nokkrum áratugum, en almennt tal hefur alltaf verið að karlaíþróttin sé ekki sérstaklega nefnd... nema kannski þegar kvennaíþróttin var normið (kannski ekki þitt uppáhald, en ég nefni -herra ísland- hitt er fegurðarsamkeppni). Sumar orðvenjur eiga uppruna sinn frá síður stoltum atvikum og venjum, en það er ástæðulaust að halda því fram að úr því að þau eru notuð að það séu einhverjir fordómar í gangi.

Og varðandi bókmenntirnar þá eru kvennabókmenntir sérstaklega hugsaðar fyrir konur (held ég), en ég hef ekki rekist á margar slíkar bækur fyrir karla, amk ekki sem er viljandi fyrir karla (eins og kvennabókmenntir, eins og ég skil þær).

Og varðandi framlag fólksins með fálkaorðuna, þá má vel vera að karlar séu kannski að meðaltali meira áberandi, eins og þú sagðir að konur væru meira ósýnilegar. Þá væri ekki óeðlilegt að álykta að nefnd sem er að líta í kringum sig sjái meira af framlagi karla? bara spyr.

[Katrín Anna Guðmundsdóttir, 20.6.2007 kl. 11:15]

Nei Sigurður. Það er ekki óeðlilegt að álykta að nefnd sem er gegnsýrð af kynjakerfishugsuninni sjái meira af framlagi karla. Hins vegar er það misrétti eftir sem áður. Meðvituð nefnd myndi átta sig á því þessu "trendi" að taka mestmegnis eftir framlagi karlanna og leggja sig fram við að leiðrétta þessa sjónskekkju... Fá sér ný gleraugu, t.d. kynjagleraugu, svo þeir sjái framlag kvenna líka. Er í raun ekki flókið mál. Um leið og þú gengur út frá þeirri forsendu að kynin skili jafnmiklu til samfélagsins þá er líka auðséð á því að skoða listann að hann er með kynjaskekkju. Þegar þú berð saman lista yfir fjölda ára og sérð að það eru alltaf fleiri karlar á listanum þá ferðu að sjá að þarna er um misrétti að ræða þar sem konur eru ekki verðlaunaðar fyrir sitt framlag í sama mæli og karlar. Það þýðir með öðrum orðum að það er auðveldara fyrir karla að fá orðuna en konur. Spurning hvort þið karlarnir viljið njóta þeirra forréttinda? Eða hvort þið séuð til í að keppa við konurnar á jafnréttisgrundvelli... 

[Katrín Anna Guðmundsdóttir, 20.6.2007 kl. 11:16]

Eitt enn - varðandi karla og kvenna þetta og hitt. Karlkynið hefur verið skilgreint sem normið og kvenkynið sem frávikið í gegnum tíðina. Það auðvitað gengur ekki - þó það útskýri af hverju við höfum kvenna þetta og hitt en ekki karla þetta og hitt...

[Sigurður Jökulsson, 20.6.2007 kl. 18:39]

Stundum er normið útaf því sem kom á undan, og hinu gefið nafn til að skilja sig frá hinu konseptinu til að rugla því ekki saman. Þetta á við t.d. um herra-ísland, karlafegurðarsamkeppnin kom á eftir, kvennadeild fótboltans kom á eftir. Þetta er bara til aðgreiningar. Það er í raun merkilegt að það geti ekki verið spurning um stolt frekar en "skömm" að hafa kynið nefnt ef að það er kynbundið. Stundum er kynið ekki nefnt og veldur þá ruglingi. eins með unglingadeild knattspyrnu, er verið að gera lítið úr þeim?-nei sú deild kom á eftir, og kallar sig slíkt til að aðgreina sig frá hinum. T.d. er ég mjög stoltur af stelpunum í kvennalandsliði knattspyrnu og trúi því jafnvel að þær gætu unnið karlalandsliðið. Þær ættu að bera það með stolti að vera kallaðar kvennalandsliðið. Það verður ekki ruglað við neitt annað og þær mega vera stoltar fyrir alla landsmenn..

Nú er spurningin, er trendið ekki hægt en sígandi að aukast á hlið kvenna að fá fálkaorðu? Ef að litið er til fyrri ára? Ég veit ekki hvar ég á að finna lista yfir fyrri verðlaunahafa, en mér þætti það ekki athugavert.