Bara orð?

“Ímyndaðu þér að í hundruðir ára séu þín ægilegustu áföll, þín daglega þjáning og sársauki, misnotkunin sem þú lifir af, óttinn sem þú býrð við, ólýsanleg – ekki grundvellur bókmennta.” Svona eru upphafsorðin í grein Catharine A. MacKinnon, Only Words. MacKinnon heldur áfram og biður lesendur að ímynda sér kynferðislegt ofbeldi af hálfu föður, eiginmanns og læknis. Hún lýsir því hvernig þetta ofbeldi, sem er raunverulegt fyrir þolendur kynferðisofbeldis, hafi verið umlukið þögn í aldanna raðir. Þangað til myndavélin varð til. Þá var þetta ofbeldi fest á filmu og sett í dreifingu. Hún segir að þá hafi kviknað örlítil von um að kannski væru myndirnar sönnun á nauðgun en í staðinn hafi myndirnar verið túlkaðar sem kynlíf. Þetta ferli á lesandinn að ímynda sér, setja sig í þessi spor, þangað til lesandinn að lokum hittir aðrar konur sem hafi átt feður og eiginmenn sem sáu myndirnar. Við að sjá myndirnar hafi þeir fengið hugmyndir sem þeim hafði aldrei dottið í hug áður og þeir síðan gert sömu hluti við eiginkonur sínar og dætur. Hluti sem þeim var ætlað að brosa í gegn og þykjast njóta, njóta jafnmikið og konan á myndunum.

Það er óþægilegt að lesa í gegnum upphafið á grein MacKinnon. Greinin fjallar að mestu um tjáningarfrelsið og hvort að klám eigi að vera eitt form tjáningarfrelsis eða hvort banna eigi klám. Hún heldur því fram að það “að verja klám sé sama og að verja kynferðislega misnotkun sem mál (speech) á sama tíma og að bæði klám og verndun þess hafi svipt konur máli, sérstaklega máli gegn kynferðislegri misnotkun”.

MacKinnon nefnir nokkur dæmi um orð sem ekki eru túlkuð sem mál m.t.t. tjáningarfrelsis heldur sem athafnir. T.d. ef að sagt er við hund “dreptu” eða við skotsveit “tilbúin, miða, skjóta” þá er það ekki tekið sem partur af tjáningarfrelsi heldur sem aðgerð sem leiðir til einhvers. Hún vill að klámið verði litið sömu augum og vill meina að tjáningarfrelsi sé tæki sem notað er til að viðhalda kúgun kvenna. Konum sé misþyrmt fyrir framan myndavélina en af því að það er tekið upp á filmu er það ekki glæpur þó raunverulegt ofbeldi eigi sér stað. Hún líkir þessu saman við aftöku án dóms og laga og spyr hvort að það yrði leyft að taka fólk af lífi án dóms og laga svo framarlega sem það væri gert fyrir framan myndavélar?

Niðurstaða MacKinnon er sú að á meðan klám er varið á forsendum tjáningarfrelsis sé kynferðislegt ofbeldi varið af stjórnarskránni.

Athugasemdir

[Ibba Sig., 4.3.2007 kl. 18:35]

Kata, mér þykir frábært þegar þú leyfir okkur hinum að fylgjast með því sem þú ert að lesa. Ég er alltaf betur upplýst eftir að hafa kíkt hingað inn. 

Ég er þessa dagana að lesa bók sem heitir Female Chauvinist Pigs, flottar pælingar þar. Mæli með henni.  

[Katrín Anna Guðmundsdóttir, 4.3.2007 kl. 20:08]

Já, það er frábær bók - mæli líka með henni! Hún fjallar um þátttöku kvenna í klámvæðingunni fyrir þá sem ekki vita... 

[Katrín Anna Guðmundsdóttir, 5.3.2007 kl. 10:00]

Hvaðan hefurðu þær upplýsingar að allir - eða langflestir - séu samþykkir þeim athöfnum sem þeir taka þátt í? 

Tengingin á milli hvað varðar sifjaspellið ætti að vera ljós af pistlinum. Getur líka prófað að setja þetta í samhengi við t.d. eina af síðunum sem tengdist klámstefnunni - þar sem stelpan var með smekk sem á stóð "I love my daddy". Skil ekki af hverju fólki finnst tengingin fjarstæðukennd í því ljósi. Þetta þema kemur líka gegnumgangandi í gegnum allar skýrslur, rannsóknir oþh sem gert er í kringum klám/vændi/mansal - prófaðu að lesa bókina BARE, lestu vændisskýrsluna sem gerð var á tíma Sólveigar Péturs sem dómsmálaráðherra, horfðu á Lilya 4ever... 

[Pétur Henry Petersen, 5.3.2007 kl. 13:08]

Ja, Einar, bara flestir orðnir leiðir á þessu held ég. Hér er talað mörgum tungum og ýmiss rökvillan. T.d.  heildin dæmd eftir hlutanum, sem er klassísk rökvilla. Auðvitað er til ógeðslegt klám, en er allt klám ógeðslegt? Ég vísa bara í viðtal Jónu Ingibjargar í hvað var það Blaðinu, þar sem hún dregur mjög skýr mörk á milli kláms og ofbeldis. Þeir sem vilja dæma heildina eftir hlutanum, vilja ekki sjá þessi mörk. Sama líklega satt um þá sem sjá ekki mörk erótíkur og kláms og dæma þá heildina eftir erótíkinni. Þetta er jú vandasamt mál í alla staði og því ekki allir sammála og erfitt að gera kröfu um slíkt.

Svo er ekki ljós munur þess

a) Er allt klám ofbeldi? Margir eru ósammála þeirri staðhæfingu og því verja þeir það t.d. jóna ingibjörg. Það er þeirra réttur og þarf ekki að undrast það. En svo eru þeir sem telja a) rétt og það er líka bara allt í lagi með það. Við búum í lýðræðisþjóðfélagi.

b) Er ofbeldi í klámi ofbeldi eða leikrænir tilburðir og hvar liggja mörkin, því að það hljóta að vera mörk ? Þetta er að sjálfsögðu líka grundvallaratriði og menn ósammála um það líka.

Þegar að fólk deilir sem að er hvorki sammála um a) né b) þá er ekki von á mjög vitrænni samræðu. 

[Katrín Anna Guðmundsdóttir, 5.3.2007 kl. 13:33]

Pétur vandamálið við grein Jónu Ingibjargar er að hún gerði ekki greinamun á ofbeldisfullu klámi og öðru klámi nema í framhjálaupi... þeir sem vilja "betra klám" ættu að vera fremstir í flokki við að fagna því að klámstefnan var ekki haldin hér á landi því þar var að finna alls kyns ofbeldisfullt klám... Ofbeldisfulla klámið þrífst í skjóli þess...

[Jenný Anna Baldursdóttir, 6.3.2007 kl. 00:56]

Takk fyrir fróðlegan pistil.  Og Ibba takk fyrir bókartipsið.

[Brynjar Guðnason (IP-tala skráð) 7.3.2007 kl. 14:08]

Burtséð frá því hvað okkur finnst um klám, þá verðum við að virða frelsi annarra til þess að framleiða það. Annars mun þetta leiða af sér að þeir hlutar samfélagsins sem háværir öfgahópar ákveða að sé ekki í lagi fyrir heildina verði bannaðir einn af öðrum og við lifum í heimi þar sem ekkert má - lömuðum heimi.

Kynferðisleg misnotkun er hræðileg, það er enginn í vafa um það. Það er hins vegar svo rosalegur misskilningur að gera samasemmerki á milli kláms og kynferðislegrar misnotkunar. Eins og Guðmundur Steingrímsson benti réttilega á, þá ættum við frekar að taka upp aðgerðir gegn kynferðislegri misnotkun en klámi.

[Katrín Anna Guðmundsdóttir, 7.3.2007 kl. 14:10]

Brynjar - það sem Guðmundur Steingrímsson áttar sig ekki á er að aðgerðir gegn klámi eru aðgerðir gegn kynferðisofbeldi.

[Katrín Anna Guðmundsdóttir, 7.3.2007 kl. 14:11]

Ps. Og það er engin ástæða til að verja frelsi til að misnota aðra... Það er ekki raunverulega frelsisbarátta. Við viljum kynfrelsi - og klám og kynfrelsi fara bara engan veginn saman. Væri nær að við tækjum upp frasann "Ég er pró-sex femínisti - þess vegna er ég á móti klámi"

[Brynjar Guðnason (IP-tala skráð) 7.3.2007 kl. 17:00]

Með sama skapi má segja að þú áttir þig ekki á því að ef við erum byrjuð að ákveða fyrir fólk hvaða atvinnu það eigi að stunda þá erum við komin á hála braut, því það reynist svo erfitt að draga mörkin.

Vissulega er ég ekki með þessu að segja að ég sé hlynntur klámi, eða finnist það eiga sér einhvern tilverurétt. Þetta snýst bara um það, að um leið og við setjum okkur á svona háan hest gagnvart þessu þá munu aðrir hlutir koma í kjölfarið sem verður til þess að við munum enda í þvílíkri forræðishyggju að það verður erfitt fyrir okkur að lifa eðlilegu lífi.

Kynferðisleg misnotkun er hins vegar eitthvað sem er brýnt að ráðast á nú þegar, en aðgerðir gegn klámi eru ekki aðgerðir gegn kynferðislegu ofbeldi, það er grundvallarmunur þar á. Þrátt fyrir að kynferðisofbeldi eigi sér stundum stað innan klámiðnaðarins, þá er það ekki vegna klámiðnaðarins sem slíks.

Ég er hins vegar fullur af vilja gerður í að skera upp herör gegn kynferðislegu ofbeldi og misnotkun, hvenær sem er og hvar sem er.

[Brynjar Guðnason (IP-tala skráð) 7.3.2007 kl. 18:36]

Ég trúi því ekki að þessi punktur hafi komið, vitaskuld takmarkast þetta frelsi við frelsi annarra. Leigumorðingi skerðir frelsi annarra, klámframleiðandi eða klámleikari ekki. Eiturlyfjasali er skaðlegur fyrir samfélagið, þar sem það er hægt að beintengja til eiturlyfja heilsuvanda. Þar eru óyggjandi orsakatengsl á milli neyslu eiturlyfja og meiri kostnaðar í heilbrigðiskerfinu. Þessi orsakatengsl eru ekki til staðar á milli kláms og kynferðislegs ofbeldis.

Mér finnst líka ótrúlegt að þið haldið áfram að einblína á þetta í stað þess að taka höndum saman með mér, og þeim fjölmörgu öðrum sem virkilega vilja gera eitthvað til þess að stemma stigu við kynferðislegu ofbeldi.

Ég er alls ekki að mæla klámi bót, ég er bara að tala um að svo lengi sem það skaðar mig ekki á nokkurn hátt, þá get ég ekki með nokkru móti ákveðið að klámleikari eða klámframleiðandi megi ekki starfa við það.

[Brynjar Guðnason (IP-tala skráð) 7.3.2007 kl. 20:45]

A) Lykilpunkturinn er, þeim FINNST að það skaði aðra. Það eru klár orsakatengls á milli hinna atriðanna. Það er hægt að sýna fram á að morðingi og eiturlyf skaði aðra, ekki klám.

B) Þetta sýnir einmitt að ég get hafið mig yfir þessar persónulegu skoðanir mínar á klámi og horft á þetta í víðara samhengi.

C) Baráttan gegn kynferðislegu ofbeldi verður ekki háð hér, hún mun þó vonandi takast á flug á næstunni. Ég gaf ekkert í skyn að þær hefðu ekkert barist gegn kynferðislegu ofbeldi, það er ótrúlega furðuleg rökræðutækni að réttlæta einhverjar aðgerðir vegna þess að þeir einstaklingar sem í hlut eiga hafi tekið þátt í einhverri annarri baráttu einnig. En vilji þær ná árangri þá þurfa þær að snúa sér að því sjálfu, ekki klámi og kynferðislegu ofbeldi í hliðarverkum. Þetta var ekki með nokkru móti árás á þær, aðeins gagnrýni á aðferðir.

Læt ég þetta vera mín síðustu orð hér.

[Katrín Anna Guðmundsdóttir, 7.3.2007 kl. 21:07]

Brynjar - lykilpunkturinn er að þú og fleiri hunsa bæði rannsóknarniðurstöður og beinar frásagnir kvenna sem segjast hafa skaðast af klámi. Þú getur endurtekið eins oft og þú vilt að þér FINNIST ekki að þær konur sem segjast hafa skaðast hafi skaðast - en það verður engu minna satt fyrir það.